Zgodnie z przepisami rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/2085 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie zmiany i sprostowania rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2066 w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (dalej: „rozporządzenie 2020/2085”), biomasa wykorzystana do celów energetycznych w instalacjach objętych system ETS powinna spełniać kryteria zrównoważonego rozwoju. W przeciwnym wypadku węgiel pierwiastkowy w niej zawarty uznaje się za węgiel pierwiastkowy kopalny.

W tym kontekście należy wziąć pod uwagę, że:

a) zgodnie z art. 1 pkt 6 lit. d rozporządzenia 2020/2085:

• kryteria zrównoważonego rozwoju i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych na potrzeby wymagań systemu EU ETS określone zostały w art. 29 ust. 2-7 i ust. 10 dyrektywy Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania energii ze źródeł odnawialnych (dalej: „dyrektywa 2018/2001”),
• kryteria zrównoważonego rozwoju stosuje się niezależnie od pochodzenia geograficznego biomasy,
• zgodność z kryteriami zrównoważonego rozwoju ocenia się zgodnie z art. 30 i art. 31 ust. 1 dyrektywy 2018/2001;

b) zgodnie z art. 3 akapit 3 rozporządzenia 2020/2085 ww. regulacje w zakresie kryteriów zrównoważonego rozwoju stosuje się od dnia 1 stycznia 2022 r.

Weryfikacja zgodności z kryteriami zrównoważonego rozwoju oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych dot. wymagań systemu EU ETS, w odniesieniu do biomasy wykorzystywanej na potrzeby energetyczne przez prowadzących instalacje objętesystemem EU ETS, może odbywać się w oparciu o dokumenty pochodzące z tzw. dobrowolnych systemów certyfikacji zgodnie z przepisami art. 30 ust. 4 dyrektywy 2018/2001.

Zgodnie z treścią art. 30 ust. 9 dyrektywy 2018/2001, wobec dokumentów uzyskanych w ramach dobrowolnego systemu certyfikacji i wystawionych w zakresie objętym decyzją Komisji Europejskiej, państwo członkowskie nie wymaga przedstawiania dalszych dowodów spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych określonych w art. 29 ust. 2-7 i ust. 10 ww. dyrektywy.

Biorąc pod uwagę, że decyzje Komisji Europejskiej wydane są w oparciu o art. 30 ust. 4 dyrektywy 2018/2001 oraz to, że przepisy rozporządzenia 2020/2085 są w całości i bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, możliwe jest stosowanie procedur dobrowolnych systemów certyfikacji na potrzeby weryfikacji spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju, wynikających z obowiązku określonego w rozporządzeniu 2020/2085.

Stosowanie dobrowolnych systemów certyfikacji przynosi korzyści wynikające z pełnej harmonizacji przepisów w tym zakresie na poziomie Unii Europejskiej. Zapewnia to zarówno uznawanie dokumentów pochodzących z pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz krajów trzecich, jak również gwarantuje akceptację takich dokumentów powstałych na terenie Polski, w odniesieniu do sprzedaży biomasy za granicę. Warunkiem jest przestrzeganie wymagań dobrowolnego systemu certyfikacji oraz przestrzeganie zakresu certyfikacji systemu zaakceptowanego przez Komisję Europejską.

Przepisy określające obowiązek weryfikacji kryteriów zrównoważonego rozwoju na potrzeby systemu EU ETS, określone w rozporządzeniu 2020/2085 zostały częściowo zmienione Rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2022/388 z dnia 8 marca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2066 w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, mocą którego w art. 38 rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2066 dodano ust. 6.

W myśl przedmiotowych zmian państwa członkowskie lub, w stosownych przypadkach, właściwe organy mogą uznać za spełnione kryteria zrównoważonego rozwoju i ograniczania emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w tym ustępie, w odniesieniu do biopaliw, biopłynów i paliw z biomasy wykorzystywanych do spalania od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.

W ślad za powyższym przyjęte zostały przepisy ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1576), które wprowadziły zmiany w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1092). Zmiany te polegały na dodaniu art. 141a, który stanowi, że w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. biopaliwa, biopłyny i paliwa z biomasy w rozumieniu art. 3 pkt 21a rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniającego rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012, wykorzystywane do spalania przez operatora statku powietrznego albo prowadzącego instalację, uznaje się za spełniające kryteria zrównoważonego rozwoju i ograniczania emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w art. 38 ust. 5 akapit pierwszy tego rozporządzenia. Omawiane rozwiązanie weszło w życie w dniu 11 sierpnia 2022 r.

Wobec powyższych informacji, kluczowe jest, by wytwórcy biomasy, pośrednicy oraz prowadzący instalacje objęte EU ETS, których będzie dotyczyć ten obowiązek, przygotowali się do certyfikacji w ramach dobrowolnych systemów certyfikacji równolegle do procesu wdrażania do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2018/2001. Co istotne, biorąc pod uwagę wymagania dobrowolnych systemów certyfikacji, niezbędne jest objęcie procesem certyfikacji dostawców biomasy na każdym etapie jej pozyskiwania i przetwarzania w celu zastosowania na potrzeby energetyczne. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie instalacje objęte systemem EU ETS są zobowiązane do uzyskania certyfikatu potwierdzającego spełnienie kryteriów zrównoważonego rozwoju oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, lecz tylko takie, które wykorzystują biomasę do spalania. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż w przypadku gdy biopaliwa, biopłyny i paliwa z biomasy wyprodukowane są z odpadów i pozostałości innych niż pozostałości z rolnictwa, akwakultury, rybołówstwa i leśnictwa muszą spełniać jedynie kryteria ograniczania emisji gazów cieplarnianych, określone w art. 27 ust. 10 dyrektywy 2018/2001. Jednocześnie, energia elektryczna, energia ciepła i chłodu wytwarzane ze stałych odpadów komunalnych nie podlegają ww. kryteriom ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Biorąc pod uwagę stanowisko KE odnoszące się do tych dobrowolnych systemów certyfikacji, które przedłożyły wnioski o wydanie decyzji na podstawie art. 30 ust. 4 dyrektywy 2018/2001 i uzyskały pozytywną ocenę techniczną KE (EC positive technical assessment), za dopuszczalną należy uznać możliwość korzystania z ww. systemów na potrzeby potwierdzania spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju przez biomasę wykorzystywaną w 2023 r. na potrzeby energetyczne przez prowadzących instalacje objęte systemem EU ETS, nawet jeśli nie uzyskały one formalnej decyzji KE.

Podsumowując Ministerstwo Klimatu i Środowiska podtrzymuje stanowisko z dnia 27 września 2021 r., zgodnie z którym również dobrowolne systemy certyfikacji, które uzyskały pozytywną ocenę techniczną, mogą być uznawane na potrzeby potwierdzania spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju przez biomasę wykorzystywaną na potrzeby energetyczne przez prowadzących instalacje objęte systemem EU ETS.