O czym dyskutowaliśmy i mówiliśmy podczas 13 jesiennego Forum Biomasy i RDF w Gdyni?

Co nowego w branży biomasowej i RDF oraz kolejne wyzwania związane z Dyrektywami RED II i RED III

Istotną częścią kolejnych edycji Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle organizowanych przez powermeetings.eu są prezentacje o surowcach do przetwarzania na energię, technologiach spalania, bezpieczeństwie procesów oraz finansowaniu inwestycji biomasowych i RDF.

Podczas zorganizowanej w październiku 13 edycji Forum w Gdyni, z udziałem blisko 300 uczestników, dr hab. inż. Rafał Rajczyk z Politechniki Częstochowskiej mówił o roli biomasy PKS w ciepłownictwie i energetyce, która jego zdaniem jest paliwem na czas transformacji. PKS to twarda, zdrewniała zewnętrzna skorupa nasion palmy, która jest produktem ubocznym i składa się głównie z lignocelulozy. Jest to produkt stosowany od wielu lat do wytwarzania energii. Największym jego producentem jest Indonezja, gdzie znajduje się ok. 12 mln ha upraw palmy.

Politechnika Częstochowska prowadzi od 2014 roku wspólnie z MMB System, importerem biomasy PKS, badania w zakresie wykorzystania tego materiału jako paliwa w energetyce i ciepłownictwie.

– PKS jest dostępnym paliwem, bo cechuje się powtarzalnością parametrów i ustabilizowanym składem chemicznym – mówił Rafał Rajczyk – wartość opałowa jest uzależniona od wilgotności. PKS jest bezproblemowym paliwem do technologii spalania fluidalnego i rusztowego. Cechuje się niskimi zawartościami sodu i potasu, co minimalizuje problem popielenia i żużlowania, ma niską zawartość chloru w  węglu, więc nie powoduje korozji kotła. Charakterystyczne temperatury popiołu są wysokie w porównaniu do innych typów biomasy stałej. Zapobiega to spiekaniu paliwa na ruszcie jak również aglomeracji materiału warstwy w kotłach fluidalnych. Niewielka ilość popiołu osadza się na stali kotłowej i jest z powierzchnią związana w sposób luźny, co umożliwia łatwe, mechaniczne usunięcie. Dominującym składnikiem popiołów jest dwutlenek siarki, co czyni go podobnym do popiołów węgli, w których dominują glinokrzemiany. PKS cechuje się niskimi zawartościami sodu i potasu, co eliminuje problemy popielenia i żużlowania. Posiada również niską zawartość chloru, porównywalną do typowej zawartości chloru w węglu.

W związku z charakterystycznym kształtem skorupy, praktycznie nie nasiąka i może być składowany na niezadaszonych stanowiskach, jak miał węglowy. Może być od ręki zastosowany do współspalania z uwagi na podobną granulację i ciężar nasypowy, wykazuje dobrą mieszalność z węglem. Rozkrusz jest minimalny i nie ma tendencji do gnicia. Nie wymaga dodatków do procesu spalania – kaolinu i elementarnej siarki. Wysoka wartość opałowa zmniejsza zużycie i nakłady na urządzenia transportu bliskiego. Paliwo jest twarde i możliwe do rozdrabniania zarówno w  kruszarce do węgla i rębaku do biomasy. Spalanie zapewnia oszczędność na emisji CO₂, ponieważ odpadają koszty uzyskania uprawnień, a niewielkie emisje NO_x i SO₂ obniżają koszty za korzystanie ze środowiska. I co ważne, można praktycznie bezinwestycyjnie przejść z węgla na PKS. Dlatego jest to paliwo bardzo wartościowe dla ciepłownictwa i energetyki.

Dużym zainteresowaniem ze strony uczestników cieszyła się prezentacja Macieja Zielińskiego z firmy Valmet, w trakcie którego uczestnicy usłyszeć mogli o technologiach Valmet umożliwiających produkcję energii z biomasy i RDF.

Valmet jest dostawcą wielopaliwowych kotłów fluidalnych ze złożem cyrkulacyjnym i ze złożem stacjonarnym, opalanych biomasą, segregowanymi odpadami i innymi paliwami. Jest również dostawcą modularnych elektrowni i elektrociepłowni małych i średnich rozmiarów.  Oferuje konwersję istniejących kotłów rusztowych lub pyłowych na kotły  BFB dla celów generacji „zielonej energii”, instalacje oczyszczania spalin i zgazowania biomasy, jak również kotły sodowe oraz wyparki dla przemysłu papierniczo-celulozowego.

Spalanie dowolnego paliwa wiąże się z emisją pyłu. Wraz z gwałtownym zaostrzaniem limitów emisji, pojawiają się pierwsze modele instalacji zeroemisyjnych oraz nowe koncepcje spalin, systemów wielostopniowych co powoduje podwyższenie wymagań dotyczących mediów filtracyjnych.

– Wciąż jednak tekstylne materiały filtracyjne są ważnym elementem rozwiązywania rosnących wymagań w zakresie emisji – mówił Włodzimierz Łopatka, dyrektor handlowy Filtracji firmy BWF Envirotec Poland z Mysłowic, która działając w ramach niemieckiej firmy BWF jest liderem technologicznym i międzynarodowym, w filtracji przemysłowej. – Warunkiem skutecznego doboru materiału filtracyjnego są takie parametry jak temperatura w filtrze, skład chemiczny spalin, obciążenie pyłem, właściwości pyłu, prędkość filtracji, częstotliwość i ciśnienie regeneracji. Najlepszy materiał filtracyjny jest tak dobry, jak worek filtracyjny zainstalowany w poprawnie działającym systemie filtracyjnym. Tekstylne materiały filtracyjne stanowią niezawodną część filtracji i gwarantują niskie wartości emisji. Grupa BWF każdego roku sprzedaje około 9 mln gotowych do instalacji worków filtracyjnych. Oferuje worki filtracyjne needlona, PM-TEC z membraną ePTFE, cztery inne typy orasz rewersyjne. Jest także dostawcą wielu produktów dodatkowych, takich jak filtry patronowe i panelowe, kieszenie filtracyjne, kosze i ramy wsporcze, opaski i inne elementy mocujące, dysze Venturi, proszek UV do testów szczelności i włókniny filtracyjne.

Innym niebezpieczeństwem w instalacjach biomasowych i recyklingu są iskry i gorące czarne cząstki. Z tymi niebezpiecznymi źródłami ognia stwarzającymi niebezpieczeństwo wybuchu pożaru radzą sobie rozwiązania Firefly dla branży recyklingu, które zaprezentował Piotr Mielczarek, regionalny manager Firefly Poland. Są to systemy prewencyjne, szybkiego reagowania, ale też łączące oba systemy dla szybkiego reagowania dla optymalnego bezpieczeństwa. Mówił, że źródło zapłonu jest niebezpieczne, gdy posiada wystarczającą temperaturę i wystarczającą energię. Detektory IR wykrywają iskry i gorące cząstki od temperatury 250 lub 400 st. C. Są więc skuteczniejsze od fotokomórek silikonowych, reagujących dopiero na cząstki o temperaturze 650-700 st. C. Podkreślił, że Firefly używa minimum trzech dysz do gaszenia – każda z innego kierunku, co zapewnia 100 proc. pokrycia przekroju przesypu lub rurociągu i jeden elektrozawór dla każdej dyszy. Ma też rozwiązania do wykrywania i gaszenia iskier na rozdrabniaczach i przesypach, detektory płomieni oraz systemy gaszenia mgłą wodną pożaru na przenośnikach, przy użyciu niewielkiej ilości wody. Jak istotne są te zabezpieczenia prelegent pokazał na filmikach z konkretnych zdarzeń.

Możliwości finansowania inwestycji biomasowych i RDF, z niezbędnymi systemami zabezpieczenia przed emisjami i pożarami omówiła Iwona Poliwka, doradca ds. finansowania w firmie Metropolis Doradztwo Gospodarcze z Poznania. Zwróciła uwagę na cztery konkursy w ramach Funduszu Modernizacyjnego, na program FEnIKS, który do 2027 roku stanowi kontynuację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko z budżetem na ponad 24 mld euro. Są też do wykorzystania środki z programów: „Energia Plus”, Racjonalna gospodarka odpadami czy Wykorzystanie paliw alternatywnych na cele energetyczne. Metropolis wspiera przedsiębiorców w pozyskiwaniu dotacji.

Z zainteresowaniem oczekiwano prezentacji w sesji poświęconej nowym wyzwaniom dla ciepłownictwa i energetyki wynikającym z uchwalenia Dyrektywy RED III, która wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku.

Ilona Olsztyńska, Business Development Manager, z SGS Polska dokonała podsumowania doświadczeń z procesów certyfikacji łańcucha dostaw biomasy na zgodność z KZR w Dyrektywie RED II, po czym zwróciła uwagę na nową definicję biomasy i paliwa z biomasy oraz paliwa odnawialnego i odnawialnego pochodzenia nie biologicznego. Nowa dyrektywa określiła także definicję drewna okrągłego klasy przemysłowej. Rozumie się przez to kłody tartaczne, kłody fornirowane, papierówkę okrągłą lub łupaną a także wszelkie inne drewno nadające się do celów przemysłowych, z wyłączeniem drewna okrągłego, którego cechy, takie jak gatunek, wymiary, prostopadłość i gęstość węzłów sprawiają, że jest ono nienadające się do zastosowań przemysłowych, zgodnie z definicją i należycie uzasadnionych przez państwa członkowskie odpowiednimi warunkami leśnymi i rynkowymi. Jest także opisana w dyrektywie „plantacja leśna” jako las zasadzony przez człowieka, który jest intensywnie gospodarowany i który na etapie sadzenia i dojrzałości drzewostanu spełnia wszystkie kryteria – jeden gatunek lub dwa gatunki drzew jednowiekowych i w regularnych odstępach. Zwróciła także uwagę, na zapis dotyczący kaskadowego wykorzystania biomasy drzewnej, że „w przypadku, gdy żadne inne zastosowanie biomasy drzewnej nie jest ekonomicznie opłacalne lub właściwe pod względem środowiskowym, odzysk energii pomaga ograniczyć produkcję energii ze źródeł nieodnawialnych”. Ale też zwróciła uwagę na przepis, że państwa członkowskie mogą w określonych sytuacjach odstąpić od zasady kaskadowego wykorzystania biomasy, jeśli np. jest to konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii. Zdecydowanie nie będzie można już udzielać wsparcia na rzecz wykorzystania kłód tartacznych do produkcji energii, ani też do produkcji energii odnawialnej ze spalania odpadów ani też nie będzie można wspierać produkcji energii elektrycznej z biomasy leśnej. Zmienią się także kryteria zrównoważonego rozwoju i kryteria ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do biopaliw i paliw z biomasy.

Przedstawicielka SGS Polska przedstawiła też kryteria ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do biopaliwa, biopłynów i paliw z biomasy, zawartych w Dyrektywie RED III. Poinformowała, że zostanie utworzona unijna baza danych celem umożliwienia śledzenia ciekłych i gazowych paliw odnawialnych oraz pochodzących z recyklingu paliw węglowych. Wskazała także najczęstsze problemy stwierdzane podczas audytów.

Obowiązek certyfikacji biomasy i paliw alternatywnych na potrzeby potwierdzenia kryteriów zrównoważonego rozwoju obowiązuje już od początku tego roku, natomiast pojawiają się w tym temacie wciąż to nowe pytania i wątpliwości. Dlatego o zmianach następujących w certyfikacji KZR, mówili: Delfina Rogowska, kierownik Biura Systemów Certyfikacji Biomasy KZR INiG i Michał Pajda z Biura Systemów Certyfikacji Biomasy KZR INiG. Z dniem14 grudnia wchodzi w życie Rozporządzenie wykonawcze Komisji Europejskiej z 14.06.2022 w sprawie zasad weryfikacji kryteriów zrównoważonego rozwoju i ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz kryteriów niskiego ryzyka spowodowania pośredniej zmiany użytkowania gruntów. Ulegną zmianie: podejścia do niezgodności, zwiększenie nadzoru przez System KZR nad przedsiębiorcami i jednostkami, zwiększenie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi, zmiana metodyki obliczania emisji GHG i zwiększenie wymagań w zakresie FGP pozostałości rolniczych. Istotną nowością jest konieczność posiadania akredytacji na zgodność z danym systemem dobrowolnym przez jednostki akredytujące. Jako pierwszy taką akredytację uzyskał SGS Polska. Wspomniano także o aktualnym stanie systemu KZR INiG, obejmującym 1300 aktywnych uczestników, a 100 następnych jest w procesie certyfikacji. Współpracuje z tym systemem 9 jednostek certyfikujących, 49 aktywnych audytorów i ponad 220 uczestników zagranicznych.

Zainteresowaniem cieszyło się wystąpienie Artura Łażewskiego, dyrektora ds. projektów strategicznych, Veolia Energia Polska, który zaprezentował strategię dekarbonizacji w Grupie Veolia. Rozumiejąc, że dekarbonizacja jest bardzo ważna, ponieważ sektor ciepłowniczy zużywa około 26 mln ton węgla rocznie a z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera przedwcześnie każdego roku nawet 100 000 osób, Grupa realizuje proces Net-zero, prowadzący do odejścia od węgla w 2030 roku w celu osiągnięcia zerowej produkcji CO₂ w 2040 roku. Kotły są przerabiane na spalanie gazu ziemnego, z perspektywą zastosowania biometanu, wodoru i CCS/CCU (proces CCU polega na wychwytywaniu dwutlenku węgla ze spalin oraz jego późniejszej utylizacji, który stanowi konkurencją technologię dla metody CCS, polegającej na sekwestracji dwutlenku węgla). Natomiast Mateusz Młynarski przedstawił pierwsze doświadczenia po uruchomieniu instalacji biomasowej w Miejskiej Energetyce Cieplnej w Mrągowie. Podkreślił jej istotny wpływ na system ciepłowniczy miasta.

Panel o perspektywach i wizyty studyjne na nowych inwestycjach

Podczas ponad godzinnego panelu dyskusyjnego jego uczestnicy – Sebastian Paszkowski – prezes PEC w Białej Podlaskiej, Wojciech Folejewski, prezes OPEC Gdynia, Mariusz Stachowicz, prezes firmy Quercus oraz Piotr Poziomski, prezydent Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego zastanawiali się czy teraz jest dobry moment inwestowania w technologie biomasowe?

– Trzeba wchodzić w różne technologie, ponieważ dywersyfikacja źródeł paliw jest faktem – mówił Sebastian Paszkowski. – W naszej strategii przewidujemy cztery paliwa i zrezygnowanie z węgla do 2040 roku. Mamy dwa kotły biomasowe (12+5 MW) na leśną zrębkę drzewną, mamy też w strategii budowę kotła do przetwarzania RDF z Regionalnej Instalacji Przekształcania Odpadów. Na razie to paliwo trafia do cementowni w Chełmnie. Czwartym paliwem ma być gaz.

– My też mamy od marca strategię na lata 2023-2040 przewidującą rozproszenie źródeł ciepła, choćby z oczyszczalni ścieków, gdzie szacowany potencjał odzysku ciepła oceniany jest na 12-15 MW, oraz instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów – mówił Wojciech Folejewski. – To bardzo ważne z perspektywy samorządów lokalnych, odpowiedzialnych za odbiór i segregację odbiorów odpadów. 1/3 materiałów po recyklingu ma zdolność paliwową, a teraz nie ma co z tym zrobić. Realizujemy odzysk śmieci w Gdyni, ale zdarza się, że nadwyżki tego towaru eksportuje się do Danii z ceną… ujemną. Więc trzeba je spalać na miejscu w nowym zakładzie przekształcania odpadów.

Biomasa dla ciepłownictwa stanowi znak zapytania co do przyszłości? Ma walor dość taniego kosztu produkcji. Produkcja ciepła ze słomy kosztuje 25 zł/GJ i jest bardzo atrakcyjna, a z biomasy drzewnej 50-60 zł/GJ. Ale lobby ekologiczne naciska, żeby włączyć pozostałości leśne do certyfikacji. Nie ma pewności, że pozostałości zrębkowe leśne ochronią się przed ograniczeniami. Tymczasem silniki gazowe stają się niezwykle atrakcyjne, bo są pory dnia, gdy prąd jest drogi i są okresy – taniej energii. Odpowiednie włączanie i wyłączanie, to duży biznes w zakresie energetyki cieplnej, bo takie działanie w kotłach cieplnych jest niemożliwe. Pojawiają się więc wielkie elektrociepłownie silnikowe zasilane gazem, z domieszką wodoru i metanu, z możliwością włączenia i wyłączenia w ciągu roku 5000 razy. Technologia dostosowuje się do niezwykłej dynamiki zmiany ceny prądu, którym można handlować, żeby korzystnie sprzedać, albo wyłączać, żeby do produkcji nie dopłacać. To źródło potrafi dostosować się do sytuacji w sieciach energetycznych w ciągu 20 sekund!

– Wyraźnie widzimy – mówił prezes OPEC – że nie można uzależnić się od jednej technologii. Ponadto, są obiekty, jak markety, oczekujące od ciepłownictwa dostawy…chłodu. Produktu odpadowego, ale za dobrą cenę.    

Paneliści podkreślali, że biomasa stanowi ok. 60 proc. OZE, zapewniając zmniejszenie emisji i ograniczenie kosztów. Mówili też, że pieniądze z opłat za emisje CO2 zostały w minionych latach zmarnowane, bo nie poszły na transformację energetyczną kraju.

– Inwestycje w RDF są bardzo drogie – podkreślano – a w biomasę relatywnie tańsze. W Gdyni wykorzystuje się 50 000 ton RDF do produkcji energii, ale jest potencjał na wykorzystanie 100 000 ton rocznie. Trzeba to szybko wykorzystać, bo w Gdyni spala się milion ton węgla rocznie. Wiatry morskie pozwalają ludziom Trójmiasta żyć i oddychać.

– Jednak rząd zabrał nam z ETS przez kilka lat 100 mld złotych – usłyszeliśmy – Sama Gdynia płaci rocznie 15-20 mln zł rocznie. Przynajmniej połowa tej kwoty, jak stanowi ustawa, powinna wrócić do płatnika na transformację. Nie dostajemy ani grosza. Teraz jest nadzieja, że to się zmieni.

Podkreślano, że inwestowanie w przekształcanie śmieci to doskonały biznes. Stopa zwrotu jest rzędu 10 lat, więc fundusze inwestycyjne są gotowe zainwestować w takie projekty. Olsztyn miał dwóch oferentów gotowych wyłożyć miliard złotych na inwestycje zagospodarowania śmieci na produkcję prądu i ciepła. A samorządom takie przedsięwzięcia pozwalają obniżać koszty ciepła dla mieszkańców, ponieważ uzyskuje się dochody ze sprzedaży energii elektrycznej.

– Przemysł drzewny jest w rozkroku, jeśli chodzi o dostawy biomasy – stwierdził Piotr Poziomski. – Producentom trocin czy zrębki coraz trudniej jest konkurować o surowiec niższych klas jakości w aukcjach LP. No i nie wiemy, jakie będą kroki i poczynania nowej ekipy rządowej w sprawie pozyskania surowca drzewnego. Koncepcje mniejszego pozyskania drewna z lasów nie pozwalają obiecywać więcej pozostałości do spalania w ciepłownictwie czy energetyce. Mogę z pewnością powiedzieć, że będzie go… mniej. Dlatego potrzebna jest dobra strategia dla całego sektora leśno-drzewnego. Zagrożeń związanych z populizmem społecznym przybywa. Ekologiczne patrzenie na świat jest istotne, ale ono często przeradza się w hipokryzję. Wiele zależy od tempa implementowania Dyrektywy RED III, choć do końca nie została zaimplementowana Dyrektywa RED II. Wciąż trwa dyskusja o definicji drewna energetycznego, bo jego opis jest bardzo ogólny. Brakuje szczegółowych wytycznych w sprawie parametrów. Zgodnie ze zwyczajem z minionych lat – jeśli jest problem, to go odłóżmy! Stwarza to ogromne pole do interpretacji. Ta dowolność okresowo jest sprzyjająca różnym środowiskom, ale z czasem nie będzie sprzyjała rynkowi biomasy pierwotnej czy wtórnej. To powinno być usankcjonowane.

– W ciągu 30-letniej historii firmy Quercus z Pasymia, jako producenta biomasy na cele energetyczne w ilości około 300 000 ton biomasy rocznie i tartaku o przerobie  60 000 m³ drewna sosnowego, a budujemy nowy zakład dla przerobu 120 000 m³, z niepokojem obserwujemy obojętny stosunek LP do zagospodarowania pozostałości pozrębowych z lasów – mówił  Mariusz Stachowicz. – Trzydzieści lat temu, czerpiąc wzory ze Skandynawii, zabiegałem o zagospodarowanie pozostałości pozrębowych z naszych lasów. Zaczęliśmy ją pozyskiwać i dostarczać do krajowych instalacji. Najpierw do Mondi w Świeciu, potem do wielu innych firm. Nie zajmujemy się dostawami zrębki tartacznej, bo ona powinna być przeznaczana do produkcji płyt wiórowych, natomiast do spalania dedykowana jest zrębka energetyczna, która nie nadaje się do przemysłowego przetwarzania. Niestety, nie mamy wsparcia ze strony LP, bo nie traktują one masy pozrębowej jako towaru na etapie pozyskiwania drewna wielkowymiarowego. Prosimy, żeby harwestery i forwardery nie jeździły po odciętych gałęziach, bo my kupując w aukcji ten surowiec,  musimy go z leśnego błota wyciągać, a potem przerobić i dostarczyć do instalacji przetwarzania w ciepło, pod karą przekroczenia zawartości popiołu na poziomie 4 proc. Lasy muszą zrozumieć, że to jest cenny surowiec, który zapewnia niezłe dochody. Naszym zdaniem potencjał tego surowca jest bardzo duży, ale w znacznej części marnowany. Jeśli ten sortyment nam odpadnie, na żądanie ekologów, które jest nonsensowne, to będzie duży problem, bo będzie rywalizacja pomiędzy producentami płyt i ciepłowniami. Uważam też, że korzenie i pniaki to idealny materiał do przerobu na paliwo do wytwarzania energii, więc trudno zrozumieć niechęć do nich w RED III. Trudno też w innych dziedzinach być pewnym przyszłości. Inwestujemy teraz 50 mln zł w nowy tartak do obróbki drewna sosnowego, a wieści głoszą, że za 30 lat sosna będzie gatunkiem wymierającym, że względu na zmiany klimatyczne.

Zwieńczeniem pierwszego dnia obrad Forum była uroczysta kolacja wraz z nutką hazardu i dobrą zabawą, oraz wręczenie nagród ufundowanych przez Partnerów Forum.

Drugiego dnia spotkania uczestnicy Forum mogli wziąć udział w warsztatach prowadzonych przez Marka Zawiskę, eksperta ds. systemów wsparcia OZE, wieloletniego pracownika URE na temat regulacyjnych aspektów funkcjonowania rynku biomasy i paliw alternatywnych w Polsce, albo też skorzystać z kilku zorganizowanych specjalnie dla nich wizyt studyjnych.

Jedna z wizyt studyjnych miała miejsce w nowo budowanym Porcie Czystej Energii w Gdańsku, gdzie właśnie powstaje instalacja termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Jest to nowoczesna, przyjazna środowisku elektrociepłownia, gdzie w procesie spalania odpadów komunalnych powstawać będzie w wysokosprawnej kogeneracji energia elektryczna i ciepło. W instalacji spalane będą jedynie pozostałości po procesie sortowania, które nie nadają się do recyklingu.  

Inna grupa uczestników odwiedziła OPEC Gdynia, w którym znajduje się instalacja, gdzie sztuczna inteligencja zarządza ciepłem w Gdyni, optymalizuje pracę sieci i obniża ślad węglowy. Jest to innowacyjne urządzenie, które jako pierwsze w Polsce optymalizuje pracę sieci cieplnej, a zlokalizowane jest w rejonie dzielnicy Karwiny w Gdyni. Ten pilotażowy w naszym kraju projekt z sukcesem sprawdził się m.in. w duńskim ciepłownictwie.

Część uczestników wybrała się z kolei do Portu w Gdyni, żeby zobaczyć terminal przeładunkowy towarów masowych, w tym również szeroko pojętej biomasy dla krajowego systemu cieplnego i energetycznego.

Partnerem Strategicznym Forum została firma SGS Polska a patronat honorowy sprawowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Dyrektor Generalny Lasów Państwowych. Patronem Wspierającym została Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego, a Partnerami Forum były firmy: OPEC Gdynia, Instytut Nafty i Gazu – PIB, CM Biomass, Metropolis, Valmet, Firefly Poland, MMB System, Baltpool, BWF Envirotec.

Dziękujemy wszystkim prelegentom, partnerom i uczestnikom Forum za tak liczne przybycie i obdarzenie nas zaufaniem przy kolejnej edycji Forum – jesteście najlepsi 🙂

Z roku na rok rozmowy z Wami utwierdzają nas w przekonaniu, że nasze wydarzenia już na stałe wpisały się w Wasze kalendarze i są nie tylko najważniejszym, ale także obowiązkowym miejscem spotkań całej branży – a nasza praca poprzez integrację rynku przynosi same pozytywne efekty biznesowe – zatem do zobaczenia na kolejnej edycji.

Druga część relacji znajduje się pod linkiem: https://powermeetings.eu/biomasa-surowcem-na-czas-transformacji-paliwowej-relacja-z-jesiennego-forum-biomasy-rdf-w-gdyni/

13 jesienne Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle – Spalanie Biomasy i RDF za nami – i co dalej???

Uczestnictwo blisko 300 osób potwierdziło wielowymiarową wartość tego spotkania, zarówno merytoryczną, networkingową, ale przede wszystkim biznesową. Kolejna, wiosenna edycja tym razem wiosenna – Forum Biomasy i Paliw Alternatywnych odbędzie się 21-22 marca 2024.

Ale jeszcze w tym roku odbędzie się kolejna edycja Kongresu Pelletu, czyli Świąteczne Spotkanie Pelletowej Branży w dniach 7-8 grudnia 2023.

Zdjęcia oraz relacje z wydarzeń, jak również zapowiedzi kolejnych można znaleźć jak zwykle na stronie www organizatora: www.powermeetings.eu

Zapisz w kalendarzu datę kolejnej 14 edycji jesiennego Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle ➡ 24-25 października 2024

Szczegóły wkrótce na www: https://powermeetings.eu/forum-technologi-w-cieplownictwie-energetyce-spalanie-biomasy/

21 i 22 marca 2024 zapraszamy na wiosenną edycję Forum👍

Masz pytania o kolejne edycje Forum? Zapraszam do kontaktu:

Jola Szczepaniak

powermeetings.eu
kom.: +48 505 659 47

e-mail: Jolanta.Szczepaniak@powermeetings.eu
www.powermeetings.eu
https://www.facebook.com/powermeetings.eu/
https://www.instagram.com/renewableenergy_pl/
https://www.linkedin.com/company/powermeetingseu-industry

Nadchodzące wydarzenia powermeetings.eu!

O czym dyskutowaliśmy i mówiliśmy podczas 13 jesiennego Forum Biomasy i RDF w Gdyni?

Biomasa – surowcem na okres transformacji paliwowej?

Czy spełni się prognoza Wojciecha Folejewskiego, prezesa Zarządu OPEC Gdynia, wygłoszona podczas panelu poświęconego perspektywom rozwoju instalacji biomasowych i RDF w Polsce, zaprezentowana w trakcie XIII edycji jesiennego Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle, zorganizowanego w Gdyni przez powermeetings.eu, że węgiel jako paliwo będzie zanikał w krajowych elektrociepłowniach w ciągu najbliższych 20 lat, i w tym okresie biomasa będzie miała się dobrze, a raczej będzie jej brakowało?  Ale druga część tej prognozy zakłada, że po tym okresie nastąpi… zmierzch biomasy? Mają o tym świadczyć doświadczenia ze Skandynawii, iż europejskie lasy będą oddane naturze, a nie będą spalane. Proces produkcji ciepła będzie… zelektryfikowany. Ciepłownictwo nie będzie chciało niczego spalać! Cały potencjał wytwórczy będzie skierowany na produkcję energii elektrycznej, zapewniającej ciepło i ciepłą wodę.

Uczestnik z Żuław zabierający głos po tym wystąpieniu nie w pełni podzielał ten optymizm i jednak radził wykorzystywanie potencjału agro, jako paliwa energetycznego. Wtórował mu ciepłownik z Podkarpacia, zwracając uwagę, że ciepłownictwo szuka dróg zbilansowania kosztów produkcji, nawet przy obecnie dwukrotnie wyższej cenie węgla – ok. 400 zł/t, w stosunku do 2021 roku już nie mówiąc o zeszłorocznej cenie węgla na poziomie 1800 zł/t. Coraz ważniejsza jest trigeneracja- produkcja ciepła, prądu i chłodu.

Interesujący panel był podsumowaniem całodziennej debaty pierwszego dnia Forum, na którym Renata Kałużna, dyrektor zarządzająca powermeetings.eu powitała blisko 300 uczestników reprezentujących zakłady ciepłownicze, energetyczne, przemysłowe, przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, producentów i dystrybutorów biomasy i paliw alternatywnych, dostawców technologii, firmy transportowe, certyfikujące oraz prowadzące portale sprzedażowe biomasy i międzynarodowe firmy  specjalizujące się w raportowaniu indeksów i wskaźników cenowych między innymi biopaliw, przygotowujące tygodniowe ceny spot peletu i zrębki drzewnej oraz biomasy PKS. Obecny był też Michał Łęski, zastępca dyrektora Departamentu Odnawialnych Źródeł Energii w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, który najpierw odczytał list Wiceministra Ireneusza Zyski do uczestników Forum, a następnie przedstawił aktualne działania resortu związane z OZE.

Wiceminister wspomniał w liście o nowelizacji polityki energetycznej do 2040 roku, w której podkreśla się wzmocnienie lokalnego znaczenia pozyskania energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych, w tym biomasy i RDF. Znalazło to potwierdzenie w projekcie nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii z 17 sierpnia 2023 roku, w której wprowadzono rozwiązania pozwalające na dalszy rozwój sektora, zgodnie z planami wykorzystania odpadów i poprodukcyjnych materiałów na cele energetyczne w ciepłownictwie. Chodzi o zapewnienie stabilnych dostaw odnawialnych źródeł energii, prowadzące do obniżania emisji gazów cieplarnianych.

Doceniając znaczenie biomasy w gospodarce energetycznej powołany został przez Panią Minister Annę Moskwa i przez kilka miesięcy pracował zespół ds. zwiększenia udziału zrównoważonej biomasy w globalnym zużyciu paliw przez system energetyczny, którego członkiem była również Renata Kałużna z powermeetings.eu. Zespół zakończył prace w kwietniu 2023, a wypracowane rekomendacje zostaną wykorzystane do kształtowania rozwiązań legislacyjnych mających na celu stworzenie stabilnych warunków funkcjonowania rynku źródeł wytwórczych w sektorze energetyki i ciepłownictwa. Zwiększenie udziału OZE w krajowym miksie energetycznym to cel branży i Ministerstwa Klimatu i Środowiska, żeby aktywizacja lokalnych zasobów dostępnych na co dzień stała się faktem. Pozwoli to zastępować kopalne źródła importowane i przyczyni się do rozwoju technologii i produkcji urządzeń do przetwarzania biomasy w pelet czy brykiet.

– Zdecydowaliśmy się na wspieranie konwersji, czyli zamianę dotychczasowych instalacji z paliw kopalnych na spalanie OZE – poinformował Michał Łęski. – Na 2025 rok jest zaplanowane, po unijnej notyfikacji, wprowadzenie systemu wsparcia operacyjnego jednostkom wytwórczym, którym skończą się dotychczasowe systemy wsparcia, a które nadal będą ponosić wysokie koszty paliwowe z tytułu stosowania biomasy, biogazu i hydroenergetyki. Teraz najważniejsze jest wdrożenie dyrektywy RED II oraz przygotowanie prawodawstwa i warunków pod kątem Dyrektywy RED III. Resort zapowiada zwracanie się do środowiska o opinie i wsparcie proponowanych rozwiązań, żeby unijne przepisy jak najkorzystniej implementować do naszych rozwiązań. Chcemy, żeby rola biomasy w miksie paliwowym, jako stabilnego źródła energii w krajowej gospodarce energetycznej, rosła. 

Dostępność biomasy i paliw alternatywnych oraz wyzwania dla ciepłownictwa były tematem inauguracyjnej sesji, obejmującej trzy prezentacje. Najpierw trendy na międzynarodowym rynku biomasy omówił Tomasz Stępień z Argus Media, międzynarodowej firmy przygotowującej indeksy i wskaźniki cenowe między innymi biopaliw, czy tygodniowe ceny SPOT peletu, zrębki drzewnej oraz biomasy PKS. Z analiz tej firmy wynika, że pomimo notowanego obecnie znaczącego spadku cen peletu, w stosunku do minionego roku, to i tak są one wyższe niż przed początkiem 2022 rokiem.   W latach 2016-2021 średnia cena tony peletów na światowym rynku kształtowała się na poziomie 156 dolarów. Po sierpniu 2022 roku wzrosła do 333 dolarów/tonę, a tej jesieni utrzymuje się na poziomie 199 dolarów/tonę.

Argus Media prognozuje, że  ceny tych surowców na przełomie 2023/2024 roku będzie cechowała duża zmienność ze względu na poprzednią łagodną zimę, wysokie zapasy, oraz wyłączenie w świecie wielu bloków cieplnych i energetycznych, a przez to posezonową odsprzedaż przez elektrownie. Obecnie jednak produkcja peletu na rynkach światowych zmalała ze względu na niedostatek surowca – strajki, pożary lasów, zmniejszoną produkcję wyrobów drzewnych. Jednocześnie spodziewany jest wzrost popytu w Wielkiej Brytanii i Japonii, gdzie zbudowano kilka nowych bloków energetycznych. Objawem niepewnej sytuacji są niemal analogiczne ceny zrębki drzewnej i peletu, które bardzo różniły się w zeszłym roku. Trzeba jednak brać pod uwagę znacząco mniejszą podaż peletu, z powodu sankcji nałożonych na Rosję oraz mniejszą produkcję peletu w krajach bałtyckich, pozbawionych dostępu do surowca z rosyjskich tartaków. Popyt napędza wzrastająca rola biomasy w dekarbonizacji w krajach Europy i w Japonii, natomiast sporo zależy od popytu światowej energetyki, dla której droższy pelet jest teraz mniej atrakcyjnym paliwem i sięga się po inne surowce energetyczne.

– Generalnie jednak – stwierdził Tomasz Stępień, sektor produkcji biomasy drzewnej jest bardzo narażony na ryzyka regulacyjne Unii Europejskiej i polityczne, związane z wojną na Ukrainie oraz na Bliskim Wschodzie.

Temat dostępności biomasy i paliw alternatywnych w kontekście bezpieczeństwa cieplnego na szybko zmieniającym się rynku kontynuowali przedstawicie CM Biomass, która jest globalnym traderem i ma w świecie 11 fabryk peletu, głównie na południu USA. W zeszłym roku sprzedała 3,3 mln ton biomasy, a na ten rok planowała sprzedaż ok. 4 mln ton. Wszystkie jej produkty powstają z poprodukcyjnego materiału drzewnego w tartakach. Grupa ma wiele magazynów biomasy w Azji, Ameryce i w Europie, od 15 lat zwiększając swoją obecność w różnych stronach świata.

– Wydawało się, że 2023 rok będzie sprzyjał branży biomasy drzewnej – stwierdził Michael Christensen, wiceprezes CM Biomass Partners – Zakładaliśmy, że na światowym rynku zabraknie 2 mln ton biomasy. Tymczasem znacząco spadła produkcja w branży drzewnej, ale również w branży cementowej i energetyce, które są dużymi klientami na rynku biomasy. Są duże elektrownie, które w ogóle nie pracują od początku roku, ponieważ nie ma zbytu na bardzo drogą energię, z powodu wysokich cen surowców grzewczych, w tym właśnie biomasy. Z tego powodu nie było zapotrzebowania na owe 2 mln ton biomasy. Przykładowo, w sierpniu tego roku zapotrzebowanie na biomasę wyniosło około 515 000 ton i było mniejsze o 700 000 ton w stosunku do 2022 roku, bo opróżniano magazyny z zakupionego wcześniej drogiego surowca.  Elektrownie są w stanie zapłacić 280 euro z tonę, żeby opłacalnie produkować energię elektryczną. I teraz jest to możliwe. Ale niepokoje w związku z sytuacją  na Bliskim Wschodzie mogą spowodować wzrost cen biomasy w najbliższych miesiącach. 

– Widzimy, że nasze tartaki produkują mniej wyrobów drzewnych, więc i mniej surowca dostarczają fabrykom peletu – dodał Tomasz Śmilgiewicz, dyrektor sprzedaży CM Biomass. – Podobnie jest w Niemczech i krajach bałtyckich. Daje się we znaki wysokie oprocentowanie kredytów i spadek pozwoleń na budowę, co powoduje dalszy spadek dostępności surowca z przemysłu drzewnego. W krajach bałtyckich ceny surowca do produkcji peletów są wyższe niż w zeszłym roku, a ceny peletów… utrzymują się na poprzednim poziomie. Generalnie spodziewamy się trudniejszego dostępu do surowców na pelety. Więc sięgamy  po inne surowce, np. łupiny orzecha nerkowca i PKS.  Poszukujemy jeszcze innych surowców, ale np. pestki oliwek są za drogie do przetwarzania na energię cieplną.

Czy takim alternatywnym surowcem mogą być dla ciepłownictwa śmieci komunalne?

– Dzisiejsze technologie pozwalają na spalanie wszystkich śmieci przy niskiej emisyjności procesu i niskiej uciążliwości dla otoczenia – stwierdził Bogdan Warchoł, ekspert ds. biomasy i drewna poużytkowego z firmy Pfleiderer.  – Wielkość śmieci, które dzisiaj trafiają na wysypiska szacuje się na 7 mln ton, w tym około 1,5 mln ton pre RDF. To wystarczy do uzyskania około 60 mln GJ, co stanowiłoby ¼ produkcji ciepła w Polsce. Tymczasem nadal 70 proc. producentów ciepła korzysta z węgla. To wciąż podstawa naszego ciepłownictwa. Dużo ciepłowni posiada jednostki kogeneracyjne, niestety stare i oparte głównie na węglu. Udział OZE, podobnie jak paliw gazowych w kogeneracji zmalał, bo wzrósł udział oleju opałowego. Udział ciepła ze źródeł odnawialnych jest na poziomie średniej europejskiej, ale w stosunku do Szwecji, Estonii, Łotwy czy Finlandii jesteśmy daleko za nimi. Praktycznie nie jesteśmy w stanie sprostać wymaganiom, żeby do końca 2034 roku spełnić cele związane z udziałem OZE w produkcji ciepła.

– Energetyka w 2020 roku spaliła ok. 7,5 mln ton biomasy, w tym 4 mln ton z importu – wyliczał Bogdan Warchoł – żeby spełnić oczekiwania ciepłownictwa potrzeba około 20 mln ton biomasy. Z LP można uzyskać ok. 1 mln m3 drewna opałowego oraz około 1,5 mln ton biomasy agro. Zatem pozyskanie 20 mln ton biomasy rocznie jest całkowicie nierealne. Zważywszy, że nierealne jest zwiększenie zużycia gazu z 20 do 32 mld m3 i nie posiadamy rezerw mocy w systemie elektroenergetycznym, żeby myśleć o kotłach elektrodowych i pompach ciepła, pozostaje pójść śladem innych państw – Austrii, Niemiec, Szwecji i zdecydować się na spalanie śmieci. Począwszy od RDF, po tzw. czarny worek!

O ile w takich krajach jak Szwecja Niemcy czy Austria w energię elektryczną przetwarza się ok. 40 proc. śmieci, to w Polsce tylko 13 proc, uwzględniając cementownie. Mamy już kilka spalarni śmieci, ale budowa każdej kolejnej budzi wiele społecznych emocji i protestów. Niesłusznych zresztą, zważywszy, że współczesne technologie pozwalają na bezproblemowe przetwarzanie śmieci. Dla przykładu spalarnia śmieci znajduje się w centrum Kopenhagi i nie budzi protestów. Tak jak elektrownia jądrowa w pobliżu plaży w Hiszpani. Ale my mamy najbardziej skomplikowane procedury pozwoleń na budowę instalacji termicznego przetwarzania odpadów, które są traktowane jak… elektrownie atomowe!

Największym wygranym są w tej sytuacji cementownie, które spalają rocznie 1,6 mln ton RDF, choć nie są spalarniami śmieci, ale technicznie spełniają wymogi. RDF dowożony jest do nich nawet 500 km, bo obecnie to jedynie sensowne wyjście na zmniejszenie ilości śmieci na wysypiskach. Negatywnie wpływa to na inicjatywy odzyskiwania drewna z tzw. gabarytów przez zakłady oczyszczania miast. Docelowo cementownie nie powinny spalać dobrej jakości RDF. I powinien być wyeliminowany eksport naszego RDF do krajów sąsiednich, natomiast powinny być promowane lokalne bloki cieplno-energetyczne, żeby nie wozić biomasy po całym kraju.

– Wsparcie OZE samo się rozwiąże – uważa ekspert – jeśli upłynie 15-letni okres wsparcia jednostek biomasowych. Ceny świadectw OZE spadają – obecnie 40 zł/MWh, a pewnie niebawem osiągną poziom 1 zł/MWh. Wsparcie za emisje CO2 powinno się zabrać wszystkim albo rozszerzyć praktycznie na wszystkie podmioty i tym samym wyrównać szansę poszczególnych podmiotów. Istotne jest wyrównanie szans z dużą energetyką w wyścigu po biomasę, bo to jedyna możliwość rozwoju średniego i małego ciepłownictwa w Polsce.

Spalanie śmieci to nie tylko takie mniejsze zło, bo będzie ich przybywać. Ekspert uważa, że powinna więc być prowadzona kampania „wytwarzajmy z własnych śmieci energię, a nie wyrzucajmy je na wysypiska”. No i nie palmy ich w domowych piecach! Trzeba skończyć z myśleniem: termiczne przekształcanie odpadów to smród i zanieczyszczenie środowiska, bo składowiska, to dopiero smród. Skoro społeczeństwo wytwarza coraz więcej śmieci, to powinniśmy mądrze zagospodarować swoje śmieci. One obok biomasy muszą stać się podstawowym paliwem w krajowym odpadów ciepłownictwie!

O dynamice rynku biomasy interesująco mówiła Justyna Wasiukiewicz, dyrektor ds. marketingu i komunikacji w Baltpool. Firma z Litwy  prowadzi międzynarodową internetową giełdę biomasy od ponad 10 lat. Skupia ponad 600 uczestników i zrealizowała ponad 50 000 kontraktów. Ma zarejestrowanych 600 sprzedawców i nabywców biomasy, głównie zrębki drzewnej i peletu. Platforma nie tylko prowadzi licytacje w każdy wtorek, ale też prowadzi cały proces realizacji transakcji, od umowy przetargowej, poprzez planowanie harmonogramu i realizacji dostaw, tworzenie raportu jakości, fakturowanie i zapłatę. Dlatego dysponuje pełnymi danymi rynkowymi umów tygodniowych, miesięcznych, kwartalnych i rocznych. Do października tegoroczny wolumen dostaw zrębki wynosił prawie 25 mln GJ, a ich średnia cena – 33,80 zł/GJ

– Nie istnieje polski, litewski czy niemiecki rynek biomasy, bo biomasa przemieszcza się pomiędzy krajami – stwierdziła Justyna Wasiukiewicz. – Ceny na rynkach Litwy, Łotwy, Estonii i Polski przez cały czas różnią się, ale trendy są podobne.  Rynki poszczególnych krajów na siebie oddziaływują, więc zakupami biomasy powinni zajmować się profesjonaliści, wyciągający wnioski z faktu, że 24 października 2023 roku średnia cena zrębki w SPOT wynosiła w Estonii 16,46 zł/GHJ, na Łotwie –  24,80 zł/GJ, w Polsce – 26,36  zł/GJ a na Litwie – 32,20 zł/GJ.

Zaprezentowała wykres ceny zrębki w SPOT na giełdzie Baltpool od czerwca 2022 do 24 października 2023, który potwierdza, że tylko ciągła analiza takich danych pozwala na korzystne zakupy czy sprzedaże. Decydując się na długoterminowe umowy trudno przewidzieć ceny za pół roku, więc marża ryzyka jest duża. Im bardziej skraca się termin dostawy w stosunku do umowy, tym marża ryzyka jest mniejsza, bo łatwiej przewidzieć sytuacje na rynku za tydzień czy dwa niż za miesiąc czy pół roku. Dlatego stosownie do sytuacji, warto decydować się na umowy długoterminowe albo SPOT umowy, żeby marżę ryzyka maksymalnie ograniczyć.

Z analiz umów Baltpoolu wynika, że o ile jeszcze do jesieni 2022 roku korzystniejsze były umowy długoterminowe, to od maja 2023 korzystniejsze są SPOT umowy. W niektórych okresach nawet o kilka zł za GJ. Bywały jednak odwrotne sytuacje. Ceny „spotowe” były wyższe niż umowy długoterminowe.

Wyjściem dla klientów jest wykorzystanie potencjału dywersyfikacji umów długoterminowych i SPOT. Na jednych zarabia, na innych traci, ale łącznie uzyskuje zakup po średniej cenie.

– Duży wpływ na ceny ma środowisko konkurencyjne, czyli to co dzieje się w sąsiednich krajach – dodała przedstawicielka Baltpool – Potwierdzają to opinie uczestników naszej giełdy, podkreślających, że dzięki zwiększonej konkurencji znacznie obniżyły cenę kupowanej biomasy, a dzięki narzędziom Baltpool uprościli procesy administracyjne, albo mogli obniżać ceny dla użytkowników końcowych lub po konkurencyjnych cenach. Można stwierdzić, że digitalizacja wszystkich procesów wszystkim dobrze służy, ponieważ transparentne warunki transakcji pozwalają w podejmowaniu świadomych decyzji przez uczestników giełdy, znających ceny z poprzedniej giełdy.

Tematy opłacalności zakupu biomasy pojawiły się jeszcze w panelu Forum Ciepłowników, do którego wrócimy w drugiej części relacji z Forum w Gdyni, koncentrując się głównie na technologiach i produktach do spalania oraz zmianach w certyfikacji i doświadczeniach firm, które uruchomiły instalacje biomasowe.

Druga część relacji znajduje się pod linkiem: https://powermeetings.eu/co-nowego-biomasa-rdf-dyrektywaredii-dyrektywarediii-relacja-z-jesiennego-forum-biomasy-rdf-w-gdyni/

Zapisz w kalendarzu datę kolejnej 14 edycji jesiennego Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle ➡ 24-25 października 2024

Szczegóły wkrótce na www: https://powermeetings.eu/forum-technologi-w-cieplownictwie-energetyce-spalanie-biomasy/

A już w 21 i 22 marca 2024 zapraszamy na wiosenną edycję Forum👍

Ale jeszcze w tym roku odbędzie się kolejna edycja Kongresu Pelletu, czyli Świąteczne Spotkanie Pelletowej Branży w dniach 7-8 grudnia 2023.

Masz pytania o kolejne edycje Forum? Zapraszam do kontaktu:

Jola Szczepaniak

powermeetings.eu
kom.: +48 505 659 477

e-mail: Jolanta.Szczepaniak@powermeetings.eu
www.powermeetings.eu
https://www.facebook.com/powermeetings.eu/
https://www.instagram.com/renewableenergy_pl/
https://www.linkedin.com/company/powermeetingseu-industry

Nadchodzące wydarzenia powermeetings.eu!