Priorytetem jest zagospodarowanie potencjału biomasy w sektorze energetyki i ciepłownictwa

Co wydarzyło się podczas 12 edycji Forum Biomasy w Olsztynie?

Priorytetem jest zagospodarowanie potencjału biomasy

w sektorze energetyki i ciepłownictwa!

– Wykorzystanie potencjału biomasy jest kluczowe dla wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego – stwierdził Ireneusz Zyska, Wiceminister Klimatu i Środowiska w liście do uczestników 12 edycji FORUM BIOMASY I PALIW ALTERNATYWNYCH W CIEPŁOWNICTWIE, ENERGETYCE i PRZEMYŚLE, organizowanego od kilkunastu już lat przez powermeetings.eu, tym razem w Olsztynie. – Forum to od lat najważniejsze i największe wydarzenie w branży biomasy i paliw alternatywnych w trzech sektorach polskiej gospodarki. Stało się istotnym miejscem prezentacji nowych rozwiązań legislacyjnych, nowości technicznych i technologicznych oraz dyskusji dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

– Sprawa bezpieczeństwa energetycznego zyskała po wybuchu wojny w Ukrainie znaczenie strategiczne – czytała Magdalena Jakubowska, reprezentująca Wydział Regulacji i Mechanizmów Wsparcia OZE w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. – Jednym ze sposobów zaradzenia problemowi jest rozwój zero i niskoemisyjnych źródeł energii. Jeżeli chcemy rozwijać odnawialne źródła energii, to musimy zachować w najbliższych latach wysokosprawne źródła wytwórcze, zapewniające stabilną moc w podstawie systemu energetycznego, takie jak biomasa, biogaz, biometan i inne. Obecnie jednym z priorytetów Ministerstwa Klimatu i Środowiska jest zagospodarowanie potencjału biomasy w sektorze energetyki i ciepłownictwa, co jest związane z polityką transformacji energetycznej.

Doceniając znaczenie biomasy, w 2022 roku powołano zespół ds. zwiększenia udziału zrównoważonej biomasy w krajowym systemie elektroenergetycznym i cieplnym w celu identyfikacji barier rozwoju rynku i przygotowania rekomendacji w zakresie ich zniesienia. Zgromadzono dane z krajowego i światowego rynku biomasy oraz wykonano wiele ekspertyz, stwarzających podstawę prac czterech grup roboczych. Do końca kwietnia zespoły przedstawią rekomendacje, które będą narzędziem ministra klimatu i środowiska w procesie kształtowania rozwiązań legislacyjnych, służących stabilnym warunkom rozwoju rynku i źródeł wytwórczych. Zmiany będą dotyczyć także systemu wsparcia. Dzięki zwiększeniu roli biomasy zyskujemy zrównoważone źródła energii i ciepła oraz odporność na zmiany ceny paliw na międzynarodowych rynkach. Biomasa, to cenny zasób paliw, który należy zagospodarować. Dlatego ministerstwo będzie promować rozwój rynku biomasy.

Zapowiedzi wiceministra przyjęto oklaskami, albowiem potrzeba branży wsparcia i stabilności w dostawach biomasy i RDF, zaś krajowi rozwiązań legislacyjnych w reakcji na możliwe scenariusze dekarbonizacji ciepłownictwa w Polsce w świetle pakietu Fit For 55, o czym mówiła Katarzyna Dziurska, przewodnicząca zespołu ds. ochrony środowiska Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych, inaugurując cykl prezentacji, poświęconych potencjałowi biomasy i RDF, technologiom, doświadczeniom i perspektywom rozwoju, dobrym praktykom funkcjonowania instalacji biomasowych oraz aktualnym wyzwaniom certyfikacji biomasy i paliw alternatywnych na zgodność z Kryteriami Zrównoważonego Rozwoju dla potrzeb systemu EU ETS.

W kontekście przyszłych wyzwań dla ciepłownictwa, kluczowe będą rozstrzygnięcia w zaproponowanym przez Komisję Europejską pakiecie legislacyjnym Fit For 55, uzupełnionym pakietem RePowerEU. Wprowadzane rozwiązania mają umożliwić Unii Europejskiej osiągnięcie celu redukcji netto emisji gazów cieplarnianych na poziomie co najmniej 55 proc. w 2030 r., a neutralność klimatyczną w 2050 roku. Na kierunki i tempo zmian otoczenia wpływ będą miały cztery opublikowane wnioski legislacyjne w ramach pakietu Fit For 55, dotyczące rewizji dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej kraju, zmiany dyrektyw w zakresie promowania energii ze źródeł odnawialnych, ustanawiającej system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w UE oraz charakterystyki energetycznej budynków. Szczegółowo przedstawiała propozycje Komisji, podejście ogólne Rady Europy oraz stanowisko Parlamentu Europejskiego, dotyczące owych zmian, z których wynika, że są one bardzo rygorystyczne i podwyższające wskaźniki poprawy efektywności oraz pozbawiające wsparcia przy spalaniu paliw kopalnych oraz wsparcia przy produkcji energii elektrycznej z biomasy leśnej od końca 2026 roku. Kryteria zrównoważonego rozwoju biomasy mają dotyczyć nawet instalacji o mocy od 5 MWh. Proponuje się także zmiany celu udziału OZE w zużyciu energii końcowej brutto nawet do 40-45 proc. w 2030 roku. Ponadto, rozporządzenie w sprawie taksonomii ustanawia nowe ramy zrównoważonego finansowania rynkowego inwestycji w UE, również w sektorze ciepłownictwa systemowego. Za działania uznawane za zrównoważone, bez dodatkowych technicznych kryteriów chce się uznać wytwarzanie energii z wiatru, z użyciem fotowoltaiki, kolektorów słonecznych, kogenerację ze źródeł solarnych, wytwarzanie energii z ciepła odpadowego oraz magazynowanie ciepła z OZE. Samo termiczne przekształcanie odpadów ma być uznane za działalność niezrównoważoną. Przed ciepłownictwem stoi zatem wiele problemów, żeby spełnić oczekiwania dotyczące ograniczenia zmian klimatycznych. Dotyczą one sieci ciepłowniczych, kogeneracji ze źródeł geotermalnych, pomp ciepła czy magazynowania energii. Zgłoszono więc kilka szczegółowych pytań dotyczących działań uznawanych za zrównoważone i niezrównoważone.

Nie zabrakło ich także w trakcie i po prezentacji Tomasza Majerowskiego z Biura Marketingu DGLP, który mówił o perspektywie dostępności biomasy z lasów państwowych w świetle polityki UE. A nie jest ona dobra w związku z planowanymi przez UE rozwiązaniami dla europejskiego leśnictwa, oznaczającymi spadek pozyskania surowca drzewnego, a w konsekwencji likwidację tysięcy miejsc pracy utrzymywanych przez sektor leśny. Tłumacząc, czym jest użytkowanie lasu, którego tylko częścią jest pozyskiwanie drewna, albowiem istotą pozyskiwania drewna nie jest samo wycinanie drzew, ale realizacja funkcji pielęgnowania i innych celów zagospodarowania lasu. Pozyskiwanie drewna umożliwia prowadzenie gospodarki leśnej, więc ograniczenie pozyskania skutkuje likwidacją miejsc pracy, ograniczeniem ochrony przyrody czy udostępnianiem lasu. Podkreślał, że sektor leśny do 2025 roku przyczyni się do wytworzenia 44,7 mld zł wartości dodanej brutto, co pozwoli wytworzyć i wypłacić gospodarstwom domowym 16,9 mld dochodów netto, pl. Z przygotowanych trzech scenariuszy spadku pozyskania drewna o 10, 20 i 40 proc, wynika, że likwidacji może ulec od 5200 do 19600 stanowisk pracy. Spadek pozyskania drewna o 10 proc. ma spowodować natychmiastową likwidację 4921 zakładów przerobu drewna, a przy 40. proc. spadku – aż 6588, z 7298 punktów przerobu drewna w 2019 roku, pociągając za sobą zmniejszenie zatrudnienia o 200 000 osób. Z wypowiedzi wynikało, że LP nie planują przyrostu sprzedaży sortymentów potencjalnie energetycznych, ani też zwiększenia pozyskania drewna na zasadach samowyrobu.

Wystąpienie wywołało żywą reakcję przedstawicieli firm biomasowych, którzy postulowali lepszą gospodarkę pozostałościami po procesie obróbki ściętych drzew przez harwestery. Od dawna postulują oni, żeby leśnicy zadbali nie tylko o pozyskanie drewna przemysłowego, ale także biomasy energetycznej, która jest wartościowym paliwem.

O potencjalne międzynarodowego rynku biomasy mówiła Dorota Piernicka, przedstawicielka handlowa na polski rynek firmy Brüning Group, która dostarcza rocznie 750 000 ton zrębki drzewnej i drewna poprodukcyjnego, 600 000 to drewna poużytkowego, ale też sporo kory drzewnej i kory ściółkowej. Zatrudnia 250 pracowników, prowadzi współpracę z 1000 dostawców i dostarcza surowiec 270 klientom. Ponad 600 000 ton zrębki jest pochodzenia leśnego. Z analiz firmy wynika, że w europejskiej czołówce producentów zrębki drzewnej są Finlandia, Niemcy, Szwecja Francja i Łotwa, natomiast Polska jest w czołówce… importerów, ustępując tylko Finlandii. Liderem w produkcji peletu są Niemcy, a najwięcej importuje Wielka Brytania, zaś eksportuje – Łotwa. Systematycznie rosną też dostawy biomasy do Europy z Ameryki Południowej, a maleją z Rosji.

O przełamywaniu barier w dostawach biomasy na szybko zmieniającym się rynku mówił też Ronnie Kristensen, menedżer produktów z duńskiej firmy CM Biomass, która po inwazji Rosji na Ukrainę, natychmiast uruchomiła produkcję peletu w kilku zakładach na terenie USA. I dzisiaj ma się czym pochwalić w zakresie przełamywania barier w dostawach biomasy. Sięga też po takie surowce jak łupiny orzecha nerkowca i orzecha palmy oraz pelety z łusek słonecznika, pestki oliwek czy pelety ze słomy. Dostrzega też jeszcze duży potencjał pozyskania dodatkowych ilości biomasy na rynkach Europy, Afryki i obu Ameryk, ale też śledzi transakcje sprzedaży peletu z Rosji do Korei Południowej i Turcji oraz ceny energii oraz peletu na światowych rynkach, które w 2023 roku znacząco spadły w stosunku do poprzednich dwóch lat.

Nie zabrakło podczas tegorocznego Forum ciekawych prezentacji z zakresu techniki i technologii w zakresie przetwarzania biomasy. O systemach wykrywania i gaszenia iskier oraz gorących czarnych cząstek mówił Piotr Mielczarek z Firefly Poland. Rozwiązanie szwedzkiego producenta łączy systemy prewencyjne i ochronne dla maksymalnego bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Akurat w przetwórstwie biomasy występuje zazwyczaj wysoka temperatura i wystarczająca energia, które są źródłami zapłonu. Detektory wykrywają iskry i gorące cząstki, skutecznie je gasząc, bez ryzyka fałszywych detekcji.

O technologiach do energetycznego wykorzystania biomasy i paliw alternatywnych oferowanych przez Sumitomo SHI FW Energia Polska mówił Bogusław Krztoń, Business Development Director CEE. Omawiał zrealizowane projekty do spalania drewna poużytkowego, pozostałości leśnych oraz wierzby energetycznej, z wykorzystaniem technologii fluidalnych, pozwalających wykorzystać bardzo szeroki zakres paliw, ponieważ spalanie w warstwie fluidalnej pozwala na pracę kotła z różnymi mieszankami paliwowymi.

Wielu zainteresowała informacja, że powraca popyt na technologie zgazowania, z wykorzystaniem biomasy i odpadów. Taki projekt Waste To Value zrealizowano w zakładach Stora Enso w fińskim Varkaus, instalując zgazowywacz biomasowy oraz układ oczyszczania syngazu o wydajności 5 MWth. Instalacja ta potwierdza techniczne możliwości produkcji biopaliwa z syngazu, ze zgazowaniem biomasy. Pojawiają się też modułowe elektrociepłownie wasteWOIMA, pozwalające zwiększać moce przed dostawianie kolejnych linii. Część turbinowa wraz z suchą chłodnią mają również budowę modułową.

Rozdrabniacze, rębaki, przenośniki, separatory i przesiewacze wytwarzane są przez firmę VECOPLAN w różnych wielkościach, podobnie jak przenośniki transportowe – taśmowe, ślimakowe, rurowe, zgrzebłowe oraz wibracyjne. O tego typu urządzeniach do produkcji paliw RDF i biomasy mówił Ireneusz Suszyna, regionalny przedstawiciel Vecoplan Poland, zapewniając, iż urządzenia tego producenta umożliwiają efektywne przetwarzanie biomasy, drewna odpadowego, poprodukcyjnego, poużytkowego i trocin.

Żeby realizować inwestycje, potrzebne są środki finansowe. Dlatego o możliwościach dofinansowania projektów biomasowych mówiła Iwona Poliwka, doradca z Metropolis Doradztwo Gospodarcze. Choć dofinansowanie unijne jest w zawieszeniu, to jest możliwość wsparcia z różnych funduszy modernizacyjnych, środków NFOŚiGW oraz programu Feniks I Pro. Zostały one szeroko omówione i przedstawiono propozycję współpracy z beneficjentami.

Uczestników Forum bardzo zaciekawiły dwie prezentacje, ukazujące efekty zrealizowanych projektów, dotyczących wytwarzania energii i ciepła z biomasy oraz paliw alternatywnych, które zaprezentowali Jarosław Kołodziejczyk, dyrektor z Krakowskiego Holdingu Komunalnego oraz Wojciech Kosakowski, dyrektor produkcyjno-techniczny Destylarni Belvedere w Żyrardowie. Prelegenci zapraszali do odwiedzenia ich firm i zapoznania się z pracującymi instalacjami.

Jak zawsze, istotną częścią Forum Biomasy są aktualne wyzwania w certyfikacji biomasy i paliw alternatywnych na zgodność z Kryteriami Zrównoważonego Rozwoju dla potrzeb systemu EU ETS, które kompetentnie przedstawili: dr inż. Ilona Olsztyńska, Business Development Manager, SGS Polska oraz dr Delfina Rogowska i Michał Pajda z Biura Systemów Certyfikacji Biomasy KZR INiG, Instytut Nafty i Gazu w Krakowie.

– Na skutek wdrożenia zapisów dyrektywy RED II do przepisów regulujących obszar handlu prawami do emisji (EU ETS) certyfikacja producentów i dostawców biomasy bardzo szybko się w Polsce rozwija – stwierdziła Ilona Olsztyńska. – Instalacje, których łączna moc cieplna wynosi co najmniej 20 MW (w przypadku paliw stałych) mają obowiązek wykazania spełnienia Kryteriów Zrównoważonego Rozwoju dla biomasy z której paliwa z biomasy zostały wyprodukowane. Dodatkowo nowe instalacje, które zostały uruchomione po 1 stycznia 2021 roku, mają dodatkowy obowiązek wykazania spełnienia kryterium ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przy zastosowaniu właśnie paliw z biomasy. Dlatego poszczególne ciepłownie, elektrociepłownie, a także zakłady wytwarzające ciepło i energię do celów technologicznych, które spełniają wymóg prawny dotyczący zainstalowanej mocy cieplej, poszukują dostawców z certyfikatem udzielonym na oferowane i dostarczane paliwa z biomasy. Szacuje się, że obecnie w Polsce udzielonych jest przeszło 1000 certyfikatów w obszarze stałych oraz gazowych paliw z biomasy, w tym zdecydowana większość została udzielona w systemie KZR INiG, Jest to jedyny polski system, który uzyskał pełne uprawnienia udzielone przez Komisję Europejską, a którego właścicielem jest Instytut Nafty i Gazu PAN w Krakowie. Innymi systemami rozpoznawalnymi na polskim rynku, na zgodność z którymi udzielane są certyfikaty dla paliw z biomasy są systemy: SURE, REDcert, ISCC, a także SBP.

Bardzo ambitna polityka klimatyczna UE narzuca konieczność rozwijania źródeł odnawialnej energii, do których należy również energia z biomasy. Jednak, żeby ten rozwój nie odbywał się kosztem zasobów naturalnych, w tym redukcją lesistości czy też wzrostem konkurencyjności o grunty rolne, w przypadku upraw energetycznych, dopuszcza się produkowanie paliw z biomasy wyłącznie z legalnych i udokumentowanych źródeł surowców, które dodatkowo muszą spełniać wymagania wynikające z dyrektywy RED II. Dodatkowo europejski oraz krajowy cel OZE w zakresie wytwarzania ciepła i energii może być wykazywany wyłącznie w oparciu o certyfikowaną biomasę.

Prelegentka omówiła, jakie narzędzia należy wdrożyć, aby móc we właściwy sposób udokumentować pochodzenie surowców i spełnienie wymagań dyrektywy RED II. Do obowiązkowych należy wdrożenie procedury bilansu masy, czy też określania emisji gazów cieplarnianych, a także opracowanie mapy procesów w obszarze certyfikowanej działalności. W przypadku podmiotów posiadających zakres pierwszy punkt skupu (FGP) obowiązkowym jest również posiadanie procedury zarządzania grupą, wykazanie kompetencji i spełnienia ich przez personel firmy, a także sporządzanie harmonogramu corocznej kontroli dostawców i sporządzania raportu z tych kontroli. Dokumentacja systemu certyfikacji zawiera szczegółowe wytyczne, które pozwalają na opracowanie i wdrożenie poszczególnych procedur w organizacji, a także zawiera wytyczne dla zbierania poświadczeń spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju dla konkretnego rodzaju biomasy.

W niedalekiej przyszłości czekają nas kolejne zmiany w systemie wynikające z publikacji kolejnych rozporządzeń wykonawczych do dyrektywy RED II przez Komisję Europejską, a także z nowelizacji samej dyrektywy RED, która jako dyrektywa RED III ma zacząć obowiązywać od 2025 roku.

Istotne aspekty, które ulegają zmianie omówili przedstawiciele Instytutu Nafty i Gazu. Dotyczą one podejścia do niezgodności, zwiększenia nadzoru przez System KZR nad przedsiębiorstwami i jednostkami, zwiększenia współpracy z państwami członkowskimi, zmiany metodyki obliczania emisji GHG oraz zwiększenia wymagań w zakresie FGP pozostałości rolniczych. Zwrócili uwagę, że do czasu zatwierdzenia analizy ryzyka dla Polski na poziomie A, przedsiębiorcy o zakresie certyfikacji FGP biomasy leśnej są zobowiązani do przeprowadzenia analizy ryzyka. Brak takiej analizy jest niezgodnością. Wyjaśnia to szczegółowo Poradnik dla dostawców RDF, przygotowany przez KZR INiG.

Autorką ostatniego wystąpienia była Bożena Środa ze Stowarzyszenia Producentów Cementu, która ukazywała ułomności wdrożenia systemu KZR/GHG dla biomasy w EU ETS w europejskim sektorze cementowym. Praktycznie w każdym kraju inaczej traktuje się odpady i pozostałości zawierające biomasę, które nie pochodzą z rolnictwa czy leśnictwa. Stąd postulat sektora cementowego skierowany do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz KOBIZE, dotyczący dostosowania systemu monitorowania biomasy w ramach KZR do wymagań ETS oraz wyłączenie z obowiązku rejestracji w systemie KZR dostawców paliw alternatywnych do cementowni, którzy nie wykorzystują w swoich instalacjach biomasy z rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa.

Zwieńczeniem pierwszego dnia obrad Forum była uroczysta kolacja, oraz wręczenie nagród ufundowanych przez Partnerów Forum.

Rozwinięciem tematów legislacyjnych były tradycyjnie warsztaty, prowadzone drugiego dnia Forum przez Katarzynę Szwed-Lipińską, radcę prawnego, ekspertkę ds. systemów wsparcia i wieloletnią pracowniczkę URE.

Dzięki gościnności Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Olsztynie część uczestników Forum skorzystała z możliwości odbycia wizyty studyjnej. Instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów w Olsztynie służy do przerobu odpadów komunalnych zmieszanych. Goście zwiedzali ZUOK, a w szczególności linię mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, punkt przyjmowania odpadów zmieszanych ze strefą wyładunkową i niezbędnym wyposażeniem do poprawnego funkcjonowania, segment przetwarzania biologicznego odpadów, segment przetwarzania mechanicznego odpadów oraz produkcji paliwa, pomocnicze systemy i instalacje towarzyszące instalacji linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania oraz linię sortowania odpadów opakowaniowych z selektywnej zbiórki.

Partnerem Strategicznym tegorocznego Forum Biomasy została firma SGS Polska a patronat honorowy sprawowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Partnerami Forum zostały firmy: Instytut Nafty i Gazu – PIB, Brüning Group, Sumitomo, Vecoplan, Firefly Poland, CM Biomass, Metropolis.

– Wiosenne Święto Branży okazało się kolejnym sukcesem organizacyjnym, merytorycznym i networkingowym. Udział w nim wzięło ponad 200 osób, a na kolejne, tym razem jesienne Forum zapraszamy w dniach 26-27 października 2023 – powiedziała Renata Kałużna, dyrektor zarządzająca powermeetings.eu, zamykając najważniejsze wiosenne spotkanie branży biomasowej i paliw alternatywnych.

13-ta tym razem jesienna edycja Forum Biomasy i RDF w Ciepłownictwie, Energetyce i Przemyśle, odbędzie się 26 i 27 października 2023 roku. Szczegóły dostępne są na www.powermeetings.eu

Dziękujemy wszystkim prelegentom, partnerom i uczestnikom Forum za tak liczne przybycie i obdarzenie nas zaufaniem przy kolejnej edycji Forum – jesteście najlepsi 🙂

Z roku na rok rozmowy z Wami utwierdzają nas w przekonaniu, że nasze wydarzenia już na stałe wpisały się w Wasze kalendarze i są nie tylko najważniejszym, ale także obowiązkowym miejscem spotkań całej branży – a nasza praca poprzez integrację rynku przynosi same pozytywne efekty biznesowe – zatem do zobaczenia na kolejnej edycji.

Jesteś zainteresowany udziałem w kolejnej edycji Forum? Zapraszam do kontaktu:

Jola Szczepaniak
powermeetings.eu
tel.: +48 22 740 67 80
kom.: +48 505 659 477

e-mail: Jolanta.Szczepaniak@powermeetings.eu
www.powermeetings.eu
https://www.facebook.com/powermeetings.eu/
https://www.instagram.com/renewableenergy_pl/
https://www.linkedin.com/company/powermeetingseu-industry

Nadchodzące wydarzenia powermeetings.eu!