Wytwarzanie energii z małych instalacji OZE w 2020 – raport Prezesa URE

Fotowoltaika wyprzedza energię z wody pod względem mocy zainstalowanej

Jak wynika z raportu, w 2020 roku wytwórcy produkowali energię łącznie w 898 źródłach^[3] (wzrost o 81 instalacji względem 2019 roku ), których łączna moc zainstalowana wynosiła prawie 183 MW (wzrost o 20,3 MW r/r). Najwięcej było małych źródeł wykorzystujących energię wody (343), a ich moc zainstalowana to 51,96 MW (w 2019 roku był to rodzaj źródła o największej mocy zainstalowanej : 51,5 MW). W 2020 źródła wodne straciły pozycję lidera ze względu na moc zainstalowaną na rzecz fotowoltaiki –  liczba tych źródeł wzrosła od 2019 r. z 247 do 328 (wzrost o prawie 33 proc), a ich moc zainstalowana z 47,5 MW do 66,86 MW (wzrost o blisko 41 proc.).

Tab. 1. Instalacje OZE wpisane do rejestru wytwórców energii w małej instalacji w podziale na rodzaj źródła (stan na koniec 2020 roku).

Mali produkują stabilnie, a najwięcej energii nadal produkuje się z wody

Wytwórcy w małych instalacjach OZE (765 podmiotów) w minionym roku wyprodukowali ponad 340 GWh energii, z czego sprzedawcom zobowiązanym sprzedali nieco ponad 66 proc. (225 GWh), a sami zużyli lub sprzedali innym sprzedawcom blisko 34 proc. wyprodukowanej przez siebie energii (Tab. 2). Produkcja energii w małych instalacjach OZE utrzymuje się zatem na poziomie zbliżonym do 2019 roku.

Rys. 2: Produkcja energii w małych instalacjach OZE w latach 2016–2020 (w GWh).

W 2020 roku najwięcej energii – ponad 146 GWh – wyprodukowały małe elektrownie wodne (były one również liderem w generacji wśród małych źródeł energii w 2019 roku – ponad 158 GWh). Z tego źródła w ubiegłym roku pochodziło 43 proc. energii wytworzonej przez wszystkie małe instalacje OZE (w 2019 – było to 46 proc.). Jednak po raz pierwszy od 2017 roku produkcja energii w małych elektrowniach wodnych spadła  ‒ o 7,2 proc. w porównaniu z  rokiem poprzednim.

Drugim pod względem generacji źródłem w 2020 roku były biogazownie wykorzystujące biogaz inny niż rolniczy (32 proc. udziału w całej produkcji energii z małych instalacji OZE). Wytworzyły one ponad 107 GWh energii. W generacji energii w tego typu źródłach utrzymuje się tendencja wzrostowa (w porównaniu z 2019 rokiem wytworzyły one o 5,2 proc. energii więcej).

Na trzecim miejscu – mimo największej mocy zainstalowanej wśród małych źródeł – znalazły się instalacje fotowoltaiczne, w których wytworzono ponad 64 GWh energii ‒ aż o 114 proc. więcej niż w poprzednim roku. Produkcja z tego źródła to 19 proc. generacji ogółem.

Po rekordowym wzroście produkcji energii z wiatru w 2019 roku (kiedy to nastąpił wzrost wytwarzania aż o 419 proc. w porównaniu z 2018 rokiem), w ubiegłym roku odnotowano znaczący spadek: o 58,6 proc. r/r.

Spadek zanotowała również produkcja z biomasy ‒ o 99 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.

Rys. 3: Produkcja energii w małych instalacjach OZE w latach 2016–2020 w podziale na rodzaj źródła (w GWh).
Rodzaj instalacji OZE: WO – hydroenergia, WI – energia wiatru, PV – energia promieniowania słonecznego, BG – biogaz inny niż rolniczy, BM – biomasa (wielkości tak małe, że nie widoczne na wykresie).

Największą dynamiką generacji rok do roku cechowały się małe źródła wiatrowe. Wyprodukowały one ponad pięciokrotnie więcej energii niż w 2018 roku.

Rys. 4: Produkcja energii w 2019 roku w małych instalacjach OZE wg źródła.

Rodzaj instalacji OZE: WO – hydroenergia, WI – energia wiatru, PV – energia promieniowania słonecznego, BG – biogaz inny niż rolniczy. BM – biomasa z uwagi na swój udział w wysokości ok. 0,002 proc. nie została uwzględniona.

Sprzedaż wytworzonej energii

Najwięcej energii ogółem w 2020 r. sprzedali wytwórcy z instalacji wykorzystujących hydroenergię (ponad 134 GWh).

Procentowo najwięcej wytworzonej energii sprzedawcy zobowiązanemu sprzedali wytwórcy z instalacji wykorzystujących jako źródło energię wiatru (prawie 94 proc.) oraz hydroenergię (blisko 92 proc.). Z porównania z wynikami uzyskanymi w 2019 roku wynika, że nadal te dwa rodzaje instalacji dominują w odsprzedaży wyprodukowanej energii.

Najmniej energii odsprzedali wytwórcy biomasy ‒ tylko 25,6 proc., podczas gdy w 2019 roku odsetek ten wynosił aż 95 proc.

Porównywalnie do roku poprzedniego kształtuje się odsprzedaż energii uzyskanej z instalacji fotowoltaicznych ‒ 55 proc. (wobec 50 proc. w 2019 r.) oraz biogazowni ‒ 32 proc. (wobec 28 proc. w 2019 r.). Oznacza to, że nadal najwięcej energii na własne potrzeby zużywają właśnie wytwórcy w małych źródłach biogazowych (68 proc.) oraz ci, dla których źródłem energii jest promieniowanie słoneczne (45 proc).

***

URE prowadzi rejestr małych instalacji OZE, który jest systematycznie aktualizowany. Zbiorczy raport przekazywany Ministrowi Klimatu i Środowiska, dotyczący wytwórców w małych instalacjach OZE za 2020 rok stanowi wypełnienie zobowiązania nałożonego na Prezesa URE w art. 17 ustawy o OZE.

Do grupy małych instalacji zaliczane są instalacje o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, a także o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 150 kW i nie większej niż 900 kW. Natomiast do kategorii tzw. mikroinstalacji zaliczają się najmniejsze instalacje OZE o mocy do 50 kW.

Mikro i małe instalacje OZE korzystają z preferencji związanych z ułatwieniem formalności (m.in. łatwiejsze przyłączenie do sieci, brak konieczności uzyskania koncesji, wystarczy tylko wpis do odpowiedniego rejestru wytwórców w małej instalacji; zwolnienie małych instalacji z kosztów bilansowania handlowego) czy specjalnych mechanizmów wsparcia przy sprzedaży energii (wyznaczony na danym terenie sprzedawca – tzw. sprzedawca zobowiązany – obowiązany jest odkupić od takiego wytwórcy energię). Małe instalacje OZE objęte są dodatkowo programem wsparcia stałych taryf gwarantowanych (FIT) oraz systemem dopłat do ceny rynkowej (FIP). Część z nich korzysta także z aukcyjnego systemu wsparcia.

Więcej informacji o potencjale odnawialnych źródeł energii dostępne na stronie URE. W połowie marca URE opublikował także raport dotyczący mikroinstalacji (w tym prosumentów)^[4].